Giai đoạn cửa sổ vàng để chỉ giai đoạn từ 0-6 tuổi ở trẻ. Đây là thời điểm thích hợp nhất để xây dựng tính cách, phẩm chất đồng thời phát triển tối ưu tiềm năng trí tuệ của trẻ.
Có lẽ nhiều mẹ thắc mắc giai đoạn cửa sổ vàng là gì mà các nhà giáo dục đề cao đến thế. Thật ra, cụm từ “cửa sổ vàng” để chỉ một giai đoạn mà bộ não của trẻ phát triển và hoàn thiện (sau 6 tuổi thì hầu như chững lại, không phát triển nữa). Theo đó, giai đoạn này trẻ tiếp thu và học hỏi rất nhanh, là cơ hội để mẹ khai mở trí tuệ cho con bằng những phương pháp giáo dục tiến bộ.
Mẹ cũng nên biết, tất cả những tài năng phi thường mà trẻ có được về sau đều được hình thành nhờ giai đoạn nuôi dưỡng đúng đắn từ 0-6 tuổi. Đặc biệt, giai đoạn từ 0-3 tuổi, bộ não trẻ hoàn thiện 80%, có khả năng lưu trữ thông tin vô hạn và khả năng liên tưởng, sáng tạo không ngừng.
Đặc biệt, giai đoạn này bên cạnh việc nạp kiến thức cho con, mẹ phải chú trọng giáo dục con về ý thức, giúp con định hình những phẩm chất tốt đẹp. Lý do là vì giai đoạn từ 0-6 tuổi, trẻ phát triển rất nhanh cả về ý thức lẫn trí tuệ, quyết định rất lớn sự hình thành tính cách và năng lực ở trẻ. Sau giai đoạn này, mẹ dạy con là quá muộn.
Giai đoạn 0-6 tháng: Trẻ tiếp nhận thế giới thông qua các giác quan
Đây là giai đoạn trẻ nhận biết và tương tác với thế giới thông qua các giác quan. Khi mới sinh ra, các giác quan sẽ hoạt động đơn lẻ. Nhưng từ tháng thứ 3, thính giác và thị giác có thể hoạt động đồng thời, bằng chứng là trẻ có thể vừa nhìn, vừa nghe và trò chuyện với mẹ. Cũng từ 3 tháng trở đi, trẻ có thể nhớ mặt người thân. Cơ quan xúc giác cũng phát triển, trẻ có thể cảm nhận thông qua việc chạm, mút ngón tay. Mặt khác, trẻ có thể cảm nhận màu sắc thông qua sự phản xạ của ánh sáng một cách vô thức nên trẻ có thể phân biệt màu sắc giỏi hơn chúng ta nghĩ.
Phương pháp dạy con hiệu quả nhất cho giai đoạn từ 0-6 tháng là luyện cho trẻ sử dụng đồng thời các giác quan như: cho trẻ vừa nghe và vừa nhìn (thị giác và thính giác), trẻ vừa nhìn sách vừa nghe đọc hoặc nghe mẹ hát. Mẹ cứ lặp đi lặp lại nhiều lần như thế là được.
Giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi: Trẻ phát triển năng lực sáng tạo
Đây là một cột mốc cực kỳ quan trọng trong giai đoạn cửa sổ vàng. Thời điểm này, trẻ phát triển mạnh mẽ tính sáng tạo thông qua khả năng phán đoán, bắt chước và tiếp nhận thế giới xung quanh bằng sự thẩm thấu vô thức. Trẻ cũng bắt đầu biết bò, học đi, học nói.
Những mẹ có con ở độ tuổi này lưu ý không dạy con theo kiểu khuôn mẫu áp đặt, hãy để cho trẻ tự do khám phá, chấp nhận những hành vi mang tính “phá hoại” của con như ném đồ chơi, làm hỏng đồ đạc, bẻ gãy bút chì, xé sách… Vì con đang tiếp nhận và tìm hiểu thế giới thông qua những hành vi này.
Những trò chơi giúp phát huy khả năng sáng tạo của con như: chơi xếp hình, tìm đồ vật giữa các đồ vật, tô màu, phân biệt các con vật, sự vật, hiện tượng…
Mẹ cũng mua những quyển sách trong đó là các câu chuyện ngắn mang tính giáo dục kèm theo hình vẽ sinh động; kết hợp đọc sách với việc cho con xem hình ảnh để giúp con khám phá và mở rộng sự hiểu biết.
Thêm nữa, do con hay bắt chước nên trong nhà mọi người luôn cư xử, nói năng và hành động đúng mực để làm gương cho con, giúp con định hình một nhân cách tốt đẹp.
Giai đoạn từ 3 đến 6: Trẻ phát triển vượt bậc về trí tuệ
Đây là giai đoạn trẻ phát triển toàn diện. Các giác quan hoạt động nhanh nhạy. Khả năng vận động linh hoạt. Đặc biệt, não bộ có sự hoàn thiện về mặt tự duy logic.
Theo chuyên gia Montessori: “Ở giai đoạn này, trẻ phát triển toàn diện các yếu tố nhạy cảm, bao gồm 5 yếu tố trí tuệ: Trí tuệ logic (khả năng ghi nhớ sự vật; sắp xếp đồ vật trật tự), trí tuệ ngôn ngữ (tăng vốn từ vựng; phát âm đúng…), trí tuệ cảm xúc (biết thể hiện cảm xúc), trí tuệ nghệ thuật (khả năng cảm thụ âm nhạc, mỹ thuật…), kỹ năng giao tiếp (trò chuyện, hòa đồng với mọi người, biết nói cảm ơn…) và 2 yếu tố khác về phát triển thể chất và các giác quan”.
Nếu 0-3 tuổi chủ yếu phát triển não sau (nơi cư trú của cảm xúc) thì 3-6 tuổi ưu tiên phát triển não trước (liên quan đến động lực, tư duy, sáng tạo). Vì vậy, khi con ở tuổi này, mẹ cần kết hợp các hoạt động vui chơi với việc rèn luyện não bộ của trẻ bằng cách thường xuyên cho con chơi các trò như là dùng kéo, gấp giấy, xếp hình… Mẹ cũng nên cho con học các loại đàn có phím như violin, piano và học thêm một ngôn ngữ thứ 2.
Có thể nói, sự hiểu biết sâu sắc về giai đoạn cửa sổ vàng là điều kiện tiên quyết giúp mẹ chọn cho mình một phương pháp dạy con hiệu quả nhằm phát huy tối ưu trí não, kỹ năng và phẩm chất ở con.
